Główne założenia metodyczne innowacyjnego programu nauczania
„POWIEDZ, A ZAPOMNĘ
POKAŻ, A ZAPAMIĘTAM
POZWÓL WZIĄĆ UDZIAŁ, A ZROZUMIEM”
To chińskie przysłowie stało się myślą przewodnią podczas tworzenia innowacyjnego programu nauczania „Nowoczesny świat, nowoczesna szkoła”.
Jedną z najważniejszych kompetencji kluczowych we współczesnym świecie jest posługiwanie się językiem obcym. Rozwój współpracy europejskiej i związane z nim częste wizyty w innych krajach sprawiają, że umiejętność biegłego posługiwania się kilkoma językami obcymi staje się we współczesnej Europie niezbędna. Znawcy są przekonani, że dzieci od najmłodszych lat, mając kontakt z dwoma językami, wyprzedzają rówieśników w rozwoju, nawet jeśli początkowo napotykają pewne trudności.
O wyjątkowości powyższego programu świadczy fakt, że otwiera on przed dziećmi drzwi do dwujęzycznego świata nauki.
W istniejącej podstawie programowej brak jest odwołań do nauczania dwujęzycznego na tym etapie edukacyjnym. Tymczasem nauczanie języka angielskiego już od kl. I szkoły podstawowej metodą immersji językowej i przedstawienie wybranych treści programowych w języku obcym, umożliwia rozwijanie u uczniów płynnej, spontanicznej komunikacji i kompetencji kluczowych w kontekście wielu różnych obszarów edukacyjnych. Przygotowuje uczniów do nauki wybranych przedmiotów w języku obcym na drugim etapie edukacji, a także sprawia, że język angielski staje się dla ucznia narzędziem zdobywania nowej wiedzy i nowych umiejętności. Uczeń wykorzystuje wiedzę i sprawności nabyte na lekcjach języka angielskiego w nauce innych przedmiotów i odwrotnie.
Inspiracją do stworzenia programu "Nowoczesny świat, nowoczesna szkoła" stała się podstawa programowa, która jest wyznacznikiem niezbędnym w pracy nauczyciela oraz własne doświadczenia autorek.
Program ten bazuje na naturalnej chęci poznawczej dzieci, w sposób naturalny odkrywając nowe pojęcia, nowe słownictwo, daje możliwość dzieciom stworzenia własnego, bilingwalnego słownika nazywając to, co poznają w języku polskim oraz w języku angielskim równocześnie. Widząc, słysząc czy czytając zestawione obok siebie treści przedstawione w dwóch językach dzieci w najbardziej naturalny sposób, spontanicznie i bez elementu tłumaczenia rozbudowują swoją bazę słownictwa i poszerzają zdolności komunikacyjne. Dzięki temu programowi uczniowie nie tylko wzbogacają słownictwo oraz umiejętności komunikacyjne, ale również nabierają świadomości wielokulturowego świata.
Założeniem programu jest integracja edukacji wczesnoszkolnej z nauką języka angielskiego. Takie połączenie wpływa znacząco na intelektualny rozwój młodego człowieka, na jego rozumienie i wyrażanie pojęć, komunikację z rówieśnikami, dorosłymi, a także obywatelami świata. Uczeń dostrzega zjawisko odrębności kulturowej państw świata, dzięki czemu uczy się tolerancji i przyjaźni z „innymi”.
Proponowany program zawiera cały zakres wiedzy i umiejętności jakie powinno osiągnąć dziecko po I etapie edukacji. Innowacyjny program ”Nowoczesny świat, nowoczesna szkoła” został opracowany w oparciu o rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2012 r. poz. 977 z późn. zm) Zmiany wprowadzone zostały wprowadzone Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Załącznik nr 2 Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych) oraz przygotowany przez Radę Europy, „Europejski system opisu kształcenia językowego - uczenie się, nauczanie, ocenianie” i „Europejskie portfolio językowe”, które szczegółowo prezentują założenia nowoczesnego podejścia do nauczania i uczenia się języków obcych. Treści powstałe w oparciu o powyższe dokumenty, skierowane są do wszystkich uczniów w edukacji wczesnoszkolnej, bez zróżnicowania wiekowego.
Innowacyjny program nauczania "Nowoczesny świat, nowoczesna szkoła" ma za zadanie oprócz integracji programu nauczania języka angielskiego z programem I etapu edukacyjnego, pomóc w zaplanowaniu ciekawych zajęć, dostarczyć atrakcyjne materiały dydaktyczne, wskazać aktywizujące metody i techniki nauczania. Znajdą w nim Państwo, cele kształcenia i wychowania z opisem sposobów ich osiągania, treści kształcenia z uwzględnieniem osiągnięć uczniów na danym etapie nauki oraz propozycje kryteriów oceny i metod ich sprawdzania.
W swoich założeniach program "Nowoczesny świat, nowoczesna szkoła" opiera się na zasadzie nauczania skoncentrowanego na dziecku i jego potrzebach, którego fundament tworzą diagnoza, indywidualizacja i działanie oparte na teorii inteligencji wielorakich Howarda Gardnera.
Diagnoza jest niezwykle istotnym elementem prowadzonego w szkole procesu dydaktyczno - wychowawczego. Przeprowadzenie diagnozy wstępnej z języka polskiego jak i angielskiego daje nam ogólny obraz rozwoju dziecka, jego predyspozycji, zdolności czy opóźnień. Dzięki przeprowadzeniu szczegółowej diagnozy możemy dostosować kształcenie do zróżnicowanych potrzeb oraz możliwości ucznia.
Taka indywidualizacja prowadzi do tego, że nauczyciel kieruje swoją uwagę na poszczególnych uczniów i dostosowuje nauczanie do ich predyspozycji. W takim trybie każdy uczeń w klasie pracuje w swoim własnym rytmie i na odpowiednim dla siebie poziomie.
W aktywnym nauczaniu, uczeń znajduje się w centrum procesu dydaktycznego, a nauczyciel staje się inspiratorem, pomocnikiem, przewodnikiem i pionierem. Taka postawa nauczyciela sprzyja chęci współpracy, rozbudza ciekawość, przynosi radość z uczenia się. Celem edukacji poprzez działanie jest kształtowanie wśród uczniów otwartości, samodzielności, umiejętności współpracy w grupie i radzenia sobie z problemami. Nauczanie przez działanie doskonale współgra ze specyfiką rozwoju dziecka w wieku szkolnym. Jest to najbardziej skuteczny sposób nauki języka, gdyż dziecko działając zapamiętuje aż 90% wiadomości. Nauczyciel powinien, więc wykorzystywać te naturalne potrzeby dziecka, planując zajęcia dydaktyczne i dążyć do tego, by nauczać poprzez działanie. Zajęcia, które oferują uczniom aktywne działania zaspokajają ich potrzebę ruchu i zabawy oraz są dla nich atrakcyjniejsze.
Innowacyjne połączenie pracy w obu językach metodą przez działanie, daje ogromny wachlarz możliwości dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej jak i języka angielskiego. Uczeń ma szansę na wszechstronne zdobycie wiedzy i umiejętności językowych. Takie działania pozwolą mu doskonalić swoje możliwości. Wpłyną pozytywnie na jego rozwój, dając szansę kształcenia na kolejnych etapach edukacyjnych w obrębie dwóch języków.
Kolejną z zasad na bazie której powstał program "Nowoczesny świat, nowoczesna szkoła" jest konstruktywistyczne podejście do uczenia się. Skuteczne nauczanie to takie, które zapewnia dziecku odpowiednie warunki do działania, aby mogło one samo konstruować swoją wiedzę. Przebieg nauczania organizowany zgodnie z ideą konstruktywizmu opiera się na budowaniu spójnej więzi między tym, co dziecko już wie, a tym, co dopiero ma poznać.
Program ten jest programem uzupełniającym istniejące już programy nauczania. Może być realizowany na podstawie dowolnego zestawu podręczników czy materiałów dydaktycznych, pod warunkiem jednak, że będą one dostosowane nie tylko do poziomu językowego ucznia, ale przede wszystkim do jego potrzeb, możliwości poznawczych, emocjonalnych i społecznych oraz zainteresowań. Opierając się o założenia programu „Nowoczesny świat, nowoczesna szkoła” nauczyciel może opracowywać własny rozkład materiału, określać długo- i krótkoterminowe cele nauczania, przeprowadzać diagnozę, dobierać podręcznik i materiały dodatkowe, planować według własnych potrzeb prace kontrolne oraz dokonywać wyboru najefektywniejszych metod pracy z uczniem. Należy jednak pamiętać, że na omawianym etapie edukacji dziecko powinno osiągnąć sukces na miarę swoich indywidualnych możliwości, dlatego dobierając i modyfikując zakres nauczanego materiału kierujmy się zasadą konstruktywizmu. Proces nauczania winien dawać uczniowi możliwość przyswojenia sobie prezentowanych treści poprzez uczestnictwo w różnorodnych formach aktywności na lekcji. Zachęcamy do takiego doboru zakresu nauczania treści językowych w powiązaniu z treściami przedmiotowymi, aby tempo ich realizacji pozwoliło uwzględnić różnorodne i atrakcyjne formy prowadzenia zajęć.
Bardzo ważną ideą programu jest współpraca nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej z nauczycielem języka angielskiego. Program zakłada trzy warianty współpracy.
Zajęcia edukacji wczesnoszkolnej i języka angielskiego prowadzi jeden nauczyciel posiadający wymagane kwalifikacje. To on sam decyduje, które treści realizowane są w języku polskim, a które mogą być rozszerzone o słownictwo w języku angielskim. Zagadnienia realizowane w języku angielskim mogą stanowić doskonałe utrwalenie lub podsumowanie zdobytych wiadomości i umiejętności w języku polskim.
Nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej i języka angielskiego pracujący w danej klasie ustalają kilka bloków tematycznych, które mogą opracowywać wspólnie, dzięki czemu uczeń będzie miał możliwość opanowania i utrwalenia w dwóch językach nauczanych treści. W przypadku tematów zupełnie nowych dla dzieci lub bardziej skomplikowanych wskazane jest, aby w pierwszej kolejności uczniowie zapoznali się z daną tematyką w języku polskim, a dopiero potem, bazując na tej wiedzy, zrealizowali te zagadnienia na lekcjach języka angielskiego.
Brak współpracy pomiędzy nauczycielami edukacji wczesnoszkolnej i języka angielskiego. W tym przypadku zarówno nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej jak i języka angielskiego otrzyma szeroki wachlarz środków do wykorzystania podczas zajęć zarówno do samodzielnego użytku jak i różnych form współpracy z drugim nauczycielem. Praca z tym programem pomimo braku współpracy jest w pełni możliwa.
Biorąc pod uwagę zarówno wymogi edukacyjne dla I etapu kształcenia, jak i specyfikę nauczania języka obcego, głównym celem programu „Nowoczesny świat, nowoczesna szkoła” jest stosowanie języka ojczystego jak i języka angielskiego w szerokim zakresie w sposób autentyczny jako narzędzia do przyswajania wiedzy z innych przedmiotów.
Program edukacyjny opiera się na platformie e-learningowej, w której treści dwujęzyczne przedstawione są w formie wirtualnej szkoły, podzielonej na poszczególne pracownie: polonistyczną, językową, przyrodniczą, matematyczną, informatyczną, artystyczną, sportową, edukacji społecznej, techniczną, nauk ekonomicznych.
Platforma e- learningowa, jest takim narzędziem, dzięki któremu uczniowie mogą poprzez zabawę, samodzielnie poznawać, zdobywać, utrwalać wiadomości i umiejętności w języku polskim lub języku angielskim. Platforma może stanowić dla nauczyciela doskonałą skarbnicę pomysłów na wprowadzanie, powtarzanie, utrwalanie materiału, na zadania domowe, zadania dodatkowe w formie projektu.
Reasumując, program nauczania „Nowoczesny świat, nowoczesna szkoła” w swoich założeniach stawia na rozwijanie umiejętności dwujęzycznych wśród dzieci na I etapie nauczania w oparciu o integrację edukacji wczesnoszkolnej i nauczania języka angielskiego. Priorytetem tego programu jest zlikwidowanie barier między edukacją wczesnoszkolną, a nauczaniem języka angielskiego. Nadrzędnym celem jest wszechstronny rozwój ucznia w połączeniu z rozszerzaniem umiejętności językowych. Narzędziem do pracy dla nauczyciela i nauki dla ucznia jest platformy e- learningowa i metoda projektu rozumiana jako rozwijanie samodzielności w postrzeganiu, myśleniu i podejmowaniu decyzji.